32 220 35 21
biuro@omegasoft.pl
Chcesz chronić swoich starszych bliskich przed oszustwami internetowymi? Statystyki pokazują, że z roku na rok rośnie liczba ataków cyberprzestępczych ukierunkowanych na seniorów, a także stają się one coraz bardziej kreatywne.
Hakerzy zdają sobie sprawę, że wiele osób starszych nie ma świadomości, na co należy uważać, korzystając z internetu. Pokazanie seniorowi problemu może być trudne – ciężko pouczać starszą osobę, przekonaną o swojej kompetencji i sile doświadczenia. Na szczęście, dzięki odpowiedniej komunikacji możesz pomóc swoim bliskim. Pokażemy Ci, jak to zrobić!
Dlaczego seniorzy są podatni na oszustwa internetowe?
Wielu hakerów kieruje swoje działania wyłącznie na seniorów – stanowią oni łatwy cel.
Najczęściej dzieje się tak, ponieważ starsze osoby posiadają jedną lub więcej cech z listy poniżej:
- Opanowali tylko podstawowe umiejętności obsługi komputera
Seniorzy nie dorastali z tabletem przyklejonym do rąk. Dla młodszych pokoleń internet stanowi drugą naturę, jednak starsi muszą się go nauczyć. Niektórzy dają radę opanować technologiczne zawiłości, jednak większość zna tylko podstawy.
Ci, którzy nie są biegli w technologii, łatwo dają się oszukać hakerom, którzy np. podają się za pomoc techniczną i wmawiają im, że ich urządzenie wymaga aktualizacji.
- Posiadają spore oszczędności
Po przejściu na emeryturę seniorzy posiadają często całkiem spore zgromadzone oszczędności, co pozwala im żyć w przeświadczeniu, że mogą teraz wygodnie siedzieć i odpoczywać. Ten sposób myślenia sprawia, że są bardziej skłonni dać pieniądze komuś, kto ich potrzebuje – np. osobie podającej się za członka rodziny lub fałszywej organizacji charytatywnej.
- Chcą się szybko wzbogacić
Nie każdy senior posiada oszczędności – ci, którzy ich nie mają, szukają często sposobu na szybkie zarobienie pieniędzy i uzupełnienie w ten sposób niskiej emerytury. Ci ludzie padają ofiarami loterii i oszustw internetowych umożliwiających rzekomo szybkie wzbogacenie się.
- Czują się samotni
Wielu starszych straciło rodzinę i przyjaciół lub ma z nimi słaby kontakt. Mogą czuć się odizolowani i szukać nowych relacji w internecie. Niestety, nie brakuje oszustów, którzy tworzą fałszywe profile na portalach społecznościowych lub randkowych, aby zbliżyć się do samotnych seniorów, a następnie wykorzystać ich.
- Są bardziej ufni
Ufność seniorów może wynikać z różnych przyczyn – samotności, zmian w mózgu, które utrudniają rozpoznanie osoby godnej zaufania, przyzwyczajenia do przyjaznego otoczenia. Oznacza to, że są bardziej skłonni zaufać nieznanym osobom w internecie.
Jak rozmawiać ze starszymi o oszustwach internetowych?
Jeśli chcesz porozmawiać ze swoimi starszymi bliskimi o tym, na co zwracać uwagę i przed czym chronić się w internecie, musisz przyjąć odpowiednią strategię. Twoi starsi krewni mają bagaż doświadczeń z całego życia – nauczyli się korzystać z niego, opierać się na własnym osądzie i decyzjach. To mało prawdopodobne, że będą chcieli słuchać pouczeń kogoś, kto jest 20, 30, a nawet 50 lat młodszy od nich.
Pomyśl o tym w ten sposób – czy chciałbyś, żeby Twój syn lub córka pouczał Cię o bezpieczeństwie okolicy, w której mieszkasz dłużej niż oni? Oczywiście nie! Z tego samego powodu Twoi starsi krewni nie chcą być pouczani o bezpieczeństwie w internecie.
Zamiast napominać, stwórz sytuacje, które pomogą im samodzielnie dojść do dobrych wniosków i zadbać o siebie. Możesz zacząć od od wygooglowania ich nazwisk w internecie i pokazania im, co jest publicznie dostępne. To dobry sposób, aby uświadomić im, jak łatwo oszustom zdobyć o nich informacje.
Możesz również podesłać im linki do artykułów na temat aktualnych oszustw. Dzięki temu, sami poznają istniejące zagrożenia. Nie zakładaj też automatycznie, że nic nie wiedzą o technologii – zapytaj ich, co robią w internecie i zwróć uwagę na to, o czym opowiadają. Słuchanie pomoże Ci rozeznać się w sytuacji.
Jeśli masz dobrą relację z danym seniorem, możesz zaproponować, aby w momentach, w których ma wątpliwości, jak zareagować, zwracał się do Ciebie. To będzie nie tylko okazja do pomocy swojemu rodzicowi, dziadkowi, cioci czy wujkowi, ale też do wspólnego spędzania z nim czasu, za który będzie Ci wdzięczny.
12 najczęstszych oszustw skierowanych przeciwko starszym
Niektóre oszustwa internetowe mają ogólny charakter, inne – są skierowane konkretnie do osób starszych. Dobrze, abyś uczulił swoich seniorów na te konkretne ataki, ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo, że napotkają je w internecie.
Oto lista oszustw, z którymi najczęściej mają do czynienia starsze osoby:
- Wyłudzanie informacji – phishing
Phishing to ogólny termin, który obejmuje szereg różnych rodzajów oszustw mających na celu wyłudzenie danych. Oszuści kontaktują się za pośrednictwem poczty e-mail, połączeń telefonicznych, wiadomości SMS lub poprzez komunikatory internetowe.
Przykładowo, przestępca może podszyć się pod… Ciebie, aby wysłać babci link, który zawiera złośliwe oprogramowanie lub przekieruje ją na fałszywą stronę, a następnie poprosi ją o podanie poufnych danych, takich jak dane karty kredytowej.
Najlepszą obroną przed phishingiem jest weryfikacja osoby lub firmy, która wysłała wiadomośc e-mail lub inną przed kliknięciem czegokolwiek. Poproś seniora, aby za każdym razem, gdy otrzyma tego typu wiadomość, zadzwonił do adresata i zapytał: “Czy to rzeczywiście ty?”.
Warto również uczulić swoich bliskich, aby dokładnie czytali otrzymywane wiadomości. Jeśli wiadomość wydaje im się dziwna lub została wysłana drogą, za pośrednictwem której dana osoba zwykle się nie kontaktuje, istnieje duże prawdopodobieństwo, że to oszustwo.
- Oszustwa randkowe
Mają miejsce, gdy oszust tworzy atrakcyjny, fałszywy profil w internecie, aby nawiązywać miłosne relacje, mające na celu wyłudzenie pieniędzy. Często wszystko wygląda bardzo wiarygodnie. Gdy fałszywy randkowicz wyczuje, że zdobył zaufanie lub nawet miłość ofiary, zaczyna prosić o poufne informacje lub o pomoc finansową, np. na pokrycie kosztów podróży lub leczenia.
Porozmawiaj ze swoimi bliskimi o tego typu przekrętach, zwłaszcza jeśli są samotni i potencjalnie szukają miłości w internecie. Oszuści czają się nie tylko na portalach randkowych. Można ich spotkać np. na grupach dotyczących zainteresowań, a nawet… grupach modlitewnych.
Uczul seniora, aby nigdy nie przelewał pieniędzy osobie, której nie zna osobiście. Ostrzeż również przed wysyłaniem zbyt sugestywnych zdjęć, które oszust może później wykorzystać do szantażu.
- Fałszywa pomoc techniczna
Wiedziałeś, że w Indiach istnieje cała branża mająca na celu wyłącznie oszukiwanie ludzi poprzez telefony dotyczące “wsparcia technicznego”? Ten niechlubny proceder zdarza się również w naszym kraju.
Zasadniczo oszuści zajmujący się pomocą techniczną dzwonią lub wysyłają wiadomości udając, że są legalnie działającą firmą. Mogą nawet podszywać się pod dużą organizację, jak Microsoft czy Apple. Podają jakiś nieistniejący problem, który rzekomo istnieje na komputerze ofiary i przekonują do wykonania kroków, które pozwolą przestępcom na uzyskanie zdalnego dostępu do komputera lub wykradzenie danych osobowych czy finansowych.
Oprócz poinformowania starszych członków rodziny o tego rodzaju oszustwie, uświadom ich, że żadna legalna firma nigdy nie zadzwoni do nich sama z siebie, by udzielić im pomocy technicznej.
- Oszustwo “na wnuczka”
To jedno z najgroźniejszych, a równocześnie najpopularniejszych oszustw na tej liście. Polega na podszywaniu się pod krewnego (najczęściej wnuka) i wyłudzaniu informacji lub pieniędzy od starszej osoby. Oszustwo może przebiegać zarówno telefonicznie, jak i przez internet.
Przestępcy często działają w sposób bardzo przemyślany. Przykładowo, tworzą w mediach społecznościowych duplikat konta wnuka i za jego pośrednictwem piszą do dziadka lub babci z prośba o pomoc. Mówią, że mają kłopoty (np. zostali okradzeni na zagranicznych wakacjach) i potrzebują pieniędzy, aby wyjść z tej sytuacji. Powiedzą, że to pilne i że wstydzą się iść do rodziców.
Poinformuj swoich dziadków, że nigdy nie zrobisz czegoś takiego. Aby zmniejszyć ryzyko oszustwa, możesz ustalić z nimi kod – np. pytanie, na które tylko Ty znasz odpowiedź – aby mogli sprawdzić, czy to naprawdę Ty.
- Podszywanie się pod służby
Napastnicy mogą używać również bardziej wyrafinowanych metod. Podszywanie się pod policję lub inne służby w celu zastraszenia ofiary nie jest tak rzadkim procederem, jak mogłoby się wydawać.
Twój senior może np. otrzymać maila z informacją, że na jego komputerze zostały znalezione nielegalne materiały lub że odtworzył albo pobrał nielegalny film. Jeśli ofiara da się nabrać i uwierzy przestępcom, zapłaci karę, aby uniknąć aresztowania lub innej kary.
- Fałszywe nagrody
Schemat tego ataku jest prosty – ofiara otrzymuje informację, że wygrała nagrodę rzeczową, wycieczkę lub dużą kwotę pieniędzy, ale z powodu biurokracji musi uiścić stosunkowo niewielką opłatę, aby ją odebrać.
W drugim wariancie oszukany ma podać dane osobowe i bankowe, aby wygrana został “przesłana” (co oczywiście nigdy nie następuje). Dane te są z kolei wykorzystywane, by włamać się na konto bankowe lub podszyć się pod cudzą tożsamość, np. w celu wzięcia kredytu lub założenia fałszywej firmy.
Oszustwo może przybierać różne formy – np. baneru na stronie internetowej informującego, że jesteś milionowym gościem lub e-maila z informacją, że wygrałeś na loterii. Niezależnie od tego, jaką drogą oszust się kontaktuje, jego celem jest uzyskanie w ten sposób korzyści finansowej.
- Przekręty remontowe
Internet to doskonałe miejsce na reklamowanie swojej firmy. Niestety, wykorzystują to również oszuści. Jeśli Twój starszy krewny planuje remont domu, mieszkania lub wymianę mebli, uczul go, aby dokładnie sprawdził firmę, która ma się tym zająć, lub powierzył Tobie znalezienie odpowiedniego fachowca.
Oszuści remontowi mogą np. prosić o przesłanie zaliczki w celu rezerwacji danego terminu, a następnie całkowicie zerwać kontakt. Mogą nawet udać się do domu ofiary, aby wyłudzić większe pieniądze, po czym nigdy więcej się nie pojawić.
- Oszustwa inwestycyjne
To przekręt skierowany do emerytów z oszczędnościami, którzy potrzebują pomocy w zarządzaniu nimi. Obiecują dobry zwrot z inwestycji, jednak po przekazaniu pieniędzy senior już nigdy więcej ich nie zobaczy.
Jak chronić starsze osoby przed tego typu oszustwami? Uczul ich, aby strzegli się obietnic wysokich zysków bez ryzyka – to, co jest zbyt piękne, zwykle nie jest prawdziwe. Niech unikają ofert wywierających presję na szybkie kupowanie lub mocno ograniczonych czasowo.
Zamiast tego, zaproponuj im wizytę w banku lub kontakt z zaufanym doradcą finansowym.
- Fałszywe zbiórki charytatywne
Chęć niesienia pomocy i ufność osób starszych bywa brzydko wykorzystywana przez cyberprzestępców. Podszywają się oni pod zaufane organizacje charytatywne i zbierają od ofiar darowizny, które trafiają prosto do ich kieszeni.
Warto przekonać seniora, aby odnosił się z rezerwą do publikowanych zbiórek. Zanim wesprą potrzebujących, powinni upewnić się, czy zbiórka jest prawdziwa i warta ich wsparcia.
- Przekręty dotyczące leków i produktów przeciwstarzeniowych
Bardziej przedsiębiorczy seniorzy mogą korzystać z internetu, aby znaleźć swoje leki w jak najlepszej cenie. Niestety, niesie to ryzyko trafienia na oszustów, którzy sprzedają podróbki leków (niekiedy bardzo groźne dla zdrowia) lub wyłudzają pieniądze za produkty, których nigdy nie wysyłają.
W innej wersji tego oszustwa przestępcy wykorzystują fakt, że seniorzy chcą wyglądać młodo. Oferują więc produkty przeciwstarzeniowe (w formie suplementów lub kosmetyków), które jednak nie mają żadnych korzystnych właściwości. W najlepszym przypadku będą nieskuteczne, w najgorszym – szkodliwe.
Warto uczulić seniorów, aby kupowali leki i inne produkty wyłącznie ze sprawdzonych sklepów i zawsze konsultowali ich użycie z lekarzem. Szczególny niepokój powinny wzbudzić produkty z “tajnymi formułami” lub “przełomowymi składnikami” – pod tymi hasłami przestępcy często ukrywają substancje, które w rzeczywistości są szkodliwe.
- Oszustwa związane z pandemią koronawirusa
Przestępcy wykorzystują COVID-19, aby się wzbogacić. Robią to na kilka sposobów.
Pierwszy z nich to wysyłanie wiadomości z informacją o możliwości zapisania się na szczepienie (niekiedy z zachęcającą obietnicą szybszego terminu) wraz z podanym linkiem, w który należy kliknąć, aby się zapisać. Oczywiście podana strona to oszustwo, a dane wpisane w celu zapisania się na szczepienie trafiają prosto w ręce hakerów.
Kolejny sposób to wyłudzanie pieniędzy, które rzekomo mają trafić do osób poszkodowanych przed pandemię. To charytatywne oszustwo może również przybierać bardziej osobiste formy – np. przestępca może podszywać się pod krewnego, który zachorował i potrzebuje wsparcia finansowego.
Kolejne zagrożenie związane z pandemią wiąże się z publikowaniem zdjęć swojej karty szczepień w mediach społecznościowych. Wiele osób po szczepieniu wrzuca selfie z kartą lub zdjęcie samej karty ze wszystkimi danymi – pełnym imieniem, nazwiskiem, numerem PESEL i informacją o tym, gdzie przeprowadzono szczepienie. W ten sposób, oszuści mogli uzyskać cenne dane, a następnie wykorzystać je do kradzieży tożsamości.
Poproś swoich starszych krewnych, aby nie publikowali tego typu zdjęć. Jeśli chcą poinformować znajomych i rodzinę o tym, że się zaszczepili, mogą np. użyć nakładki na zdjęcie profilowe “Jestem zaszczepiony” lub opublikować zdjęcie karty szczepień z zamazanymi danymi.
- Fałszywe sklepy internetowe
Fałszywe strony internetowe to żadna nowość, jednak aktualnie wyglądają bardziej wiarygodnie, niż kiedykolwiek wcześniej. Wykorzystują one zdjęcia od prawdziwych sprzedawców i naśladują wygląd i styl prawdziwych sklepów.
Często wabikiem są tu atrakcyjne ceny. Niestety, po zapłaceniu zwykle kontakt urywa się lub – w najlepszym przypadku – wysłany zostaje przedmiot o niższej jakości, będący podróbką tego, co oferował sprzedawca.
Ostrzeż bliskich seniorów, aby nigdy nie kupowali produktów z niezaufanych witryn, które kuszą podejrzanie niskimi cenami. Zanim dokonają zakupu, powinni sprawdzić dane sklepu – nazwę firmy, adres jej siedziby, dane kontaktowe, numer KRS, porównując je z internetowymi bazami przedsiębiorców – Centralną Ewidencją i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) i Systemem EKRS. Jeśli mają wątpliwości, mogą poprosić Ciebie o zweryfikowanie oferty.
Jak widzisz, powyższa lista oszustw skierowanych na seniorów jest długa – i nie wyczerpuje wszystkich możliwych sytuacji. Pamiętaj, że istnieją grupy, których cały model biznesowy opiera się na wyłudzaniu pieniędzy od starszych osób. Daj swoim bliskim wsparcie i zapewnij ich, że nawet jeśli zostaną oszukani, nie muszą się wstydzić. Niech wiedzą, że będziesz przy nich, bez względu na wszystko.
Na koniec jeszcze jedna rada – aby zmniejszyć ryzyko oszukania swoich seniorów, zabezpiecz odpowiednio komputery i inne urządzenia, z których korzystają. Podstawą jest tu dobry program antywirusowy.
Współczesne antywirusy posiadają wiele przydatnych funkcji, które nie tylko chronią przed zagrożeniami internetowymi, ale też przydadzą się w innych trudnych sytuacjach (np. funkcje antykradzieżowe). Wybieraj wyłącznie spośród sprawdzonych, znanych marek, jak Norton, Bitdefender, AVG, McAfee, Panda lub ESET i pobieraj te programy wyłącznie ze sprawdzonych, zaufanych źródeł.
@OmegaSoft