Trolle w internecie. Jak manipulują informacją w sieci?

Kim jest troll internetowy? Jeszcze niedawno trolling w sieci kojarzono z osobami, które publikowały zaczepne, kontrowersyjne komentarze mające wzbudzić czyjąś uwagę i w ten sposób niszczyły normalne konwersacje. Aktualnie jednak definicja i rola trolla znacznie się zmieniła i dużo mocniej powiązała się z polityką oraz dezinformacją.

Kim jest troll internetowy?

Trolla internetowego można by współcześnie nazwać trollem politycznym – tego typu osoby to narzędzia rządów na całym świecie. Mają za zadanie wpływać w znaczący sposób na przekaz w internecie. Dzięki zjawisku trollingu rządy mają “swoich ludzi” w mediach społecznościowych i na różnych portalach. Trolle stanowią jedno z najpowszechniejszych narzędzi dezinformacji, zwykle o charakterze propagandowym.

Zjawisko trollingu wynika z założenia, że internet jest potęgą nie do pokonania, a wpuszczona do sieci informacja będzie po niej krążyć. Trollem jest więc człowiek umieszczający świadomie i w sposób przemyślany różnego rodzaju ośmieszające, prowokujące wpisy lub komentarze na forach. Jego celem jest wywołanie dyskusji z innymi użytkownikami i w ten sposób sianie fałszywych informacji dalej.

Działanie trolli ma wiele zadań. Oto główne z nich:

• propaganda,

• manipulacja,

• kreowanie opinii publicznej,

• wzbudzanie strachu (np. przed potęgą militarną jakiegoś kraju), obawy, zwątpienia,

• celowe zmienianie faktów,

• inicjowanie burzliwych dyskusji na określony temat,

• wprowadzenie do świadomości odbiorców treści zapadających w pamięć, np. memów (krótkich informacji graficznych).

Wielu trolli działa dla pieniędzy – rządy lub inne instytucje opłacają ich działalność. Tak rozumiany trolling to antyspołeczne zachowanie w cyfrowym świecie.

Rodzaje trolli

Monika Nowikowska w swojej publikacji “Zjawisko „trollingu” w Internecie” wyróżnia kilka rodzajów trolli.

• Troll zaawansowany

To osoba, która pisze konkretną liczbę komentarzy dziennie na wszelkiego typu portalach społecznościowych, forach itp. Często posiada wiele kont lub tworzy je na bieżąco. Konto tego typu trolla łatwo poznać po brakach w profilu – zdjęć, wpisów, informacji, znajomych itp. Zaawansowane trolle tworzą zwykle atakujące wpisy, nieszczędzące ostrych sformułowań.

• Troll kret

To bardziej złożony typ trolla. Posiada wypełniony, kompletny profil i tworzy przemyślane, nakłaniające do dyskusji komentarze. Łatwo wciągnąć się w jego dyskusję i dać się nabrać na jego działania. Trolle krety zwykle przedstawiają się jako osoby myślące nieszablonowo, w awangardowy sposób i niedające sobą manipulować.

• Antytroll

Trudno go rozpoznać i rozszyfrować. Antytrolle z pozoru wydają się dążyć do porozumienia, dlatego łatwo wciągnąć się w prowadzone przez nich dyskusje. Trolle tego typu łagodzą spór różnych stron, polemizując zarówno z jedną, jak i drugą.

• Troll lamer

To najsłabszy i najłatwiejszy do rozpoznania rodzaj trolla. Troll lamer próbuje udawać profesjonalistę i dużo dyskutuje, jednak w rzeczywistości słabo zna temat i używa bardzo oczywistych zwrotów. W związku z tym doświadczeni użytkownicy szybko rozpoznają jego działania i demaskują go, co zwykle kończy się blokadą przez moderatora.

Co charakteryzuje trolla?

Trolle to często opłacone osoby, rzadziej działające z własnych pobudek. Charakteryzują ich takie zachowania, jak:

• stosowanie ataków personalnych,

• bronienie poglądów i idei bez względu na to, czy są prawdziwe, czy nie,

• zadawanie pytań niezwiązanych z miejscem, na które trafili, np. grupą dyskusyjną – ma to na celu wprowadzenie zamieszania w danej grupie,

• wprowadzanie zamieszania na forach poprzez wielokrotne zadawanie tych samych pytań, na które udzielono już odpowiedzi,

• zaprzeczanie własnym wcześniejszym tezom,

• nieprzyznawanie się do błędu,

• nieumiejętne prowadzenie dyskusji,

• brak spójności w wypowiedzi.

Oczywiście powyżej wymienione cechy nie muszą dotyczyć każdego trolla. Zdarzają się trolle działające w sposób wyjątkowo wyrafinowany i trudno wtedy zidentyfikować ich działalność. Takie osoby są wyjątkowo niebezpieczne i skutecznie potrafią wprowadzać w sieć propagandę i dezinformację.

Kto korzysta z działań trolli internetowych?

Z działań trolli mogą korzystać przeróżne organizacje, firmy, rządy. Często są to szeroko zakrojone, przemyślane akcje, w których trolle odgrywają znaczącą rolę. W ten sposób internet staje się tubą propagandową rządów i korporacji.

Aby uzmysłowić sobie skalę tego zjawiska, warto przytoczyć tu kilka przykładowych liczb. Trolle opłacane za zamieszczanie wpisów mogą pracować nawet po 12 godzin dziennie, tworząc około 150-200 postów i komentarzy za pośrednictwem różnych kont. Grupa 500 trolli zamieszczających 200 komentarzy dziennie jest więc w stanie stworzyć aż 100 tysięcy wpisów na dzień.

Działania angażujące dużą grupę wynajętych trolli mają znaczący wpływ na opinię publiczną i przekształcanie jej na informacje zgodne z wytycznymi zleceniodawcy. Niestety, odnoszą one skutki, co świadczy o efektywności tego typu dezinformacji.

Przykładowo, w 2016 roku rosyjskie trolle i boty w czasie kampanii prezydenckiej w USA docierały o co najmniej 126 mln Amerykanów na Facebooku, 20 mln na Instagramie i 1,4 mln na Twitterze. Według badań The Australian Strategic Policy Institute, od listopada 2016 r. do kwietnia 2019 r. dezinformacyjnej ingerencji Rosji doświadczyło co najmniej 20 państw, w których odbyły się wybory lub referenda. Skala zjawiska jest więc ogromna.

W ostatnim czasie w związku ze zbrojną agresją Rosji na Ukrainę na wielu witrynach zwielokrotniła się liczba wpisów z podejrzanych kont. Wcześniej można było zauważyć liczne kontrowersyjne wiadomości na temat COVID-19. Aktualnie publikacje trolli chwalą Władimira Putina, nazywając go genialnym strategiem, wytykają słabość USA, NATO i Unii Europejskiej, a także przypominają historię rzezi na Wołyniu oddziałów Ukraińskiej Armii Powstańczej (UPA) lub głoszą teorię o tym, że Ukrainę stworzyła komunistyczna Rosja.

W wyniku działalności trolli moderatorzy forów i serwisów internetowych mają pełne ręce roboty – próbują blokować najczęściej stosowane przez trolle słowa i pisane przez nich komentarze. To jednak żmudna praca, ponieważ moderatorzy muszą uważnie czytać wpisy, aby nie usunąć postów zwykłych użytkowników nie mających złych zamiarów.

Jak rozpoznać konto trolla?

Rozpoznanie konta trolla w internecie moze być trudne, jednak często wystarczy odrobina dystansu i ostrożności, aby poradzić sobie z tego typu osobami.

Aby rozpoznać trolla, warto po pierwsze wejść na jego konto i sprawdzić, czy na pewno wszystko z nim w porządku. Oto co powinno wzbudzić Twoją czujność:

• konto powstało stosunkowo niedawno lub uaktywniło się po wielu latach ciszy, publikując cały stos informacji,

• konto nie posiada zdjęć lub zamieszczone zdjęcia pochodzą ze stocków, co łatwo można sprawdzić za pomocą wyszukiwania obrazem,

• informacje na temat właściciela konta są szczątkowe, profil nie jest w pełni wypełniony,

• właściciel konta publikuje wyjątkowo dużo postów w krótkim czasie, tworząc wrażenie, że jest internetowym aktywistą,

• konto ma niewielu bądź podejrzanie wielu znajomych z całego świata lub jest powiązane z innymi równie podejrzanymi kontami,

• właściciel konta publikuje wiele wpisów o podobnej, agresywnej narracji, np. prokremlowskiej.

Pamiętaj – współcześnie informację traktuje się jako skuteczne narzędzie walki. Wspiera ono działania zbrojne i może stanowić decydujący czynnik osiągania sukcesu w konfliktach. Choć sama propaganda nie jest niczym nowym, współcześnie istnieją o wiele większe możliwości manipulowania informacjami i rozpowszechniania ich. Weź pod uwagę chociażby możliwość tworzenia fotomontaży czy zmontowanych filmów ukazujących wydarzenia, które nie miały miejsca.

Co robić, aby ustrzec się przed trollami internetowymi?

W społeczności internetowej istnieje stosowny zwrot “nie karm trolla”. Ostrzega on przed jakąkolwiek interakcją z osobami trollującymi. Treści przekazywane przez trolli są jedną z form dezinformacji i każda interakcja przyczynia się do tego, że jego działalność zostaje zauważona. Co należy robić, aby zminimalizować akcje trolli?

• ignoruj agresywne, napastliwe wpisy i komentarze,

• powściągnij emocje – trolle często stosują techniki, które mają na celu wzbudzenie Twoich emocji i zachęcenie do nieprzemyślanej reakcji na przeczytaną informację,

• zanim zdecydujesz się odpowiedzieć na post lub komentarz, sprawdź konto osoby, która go napisała,

• czytaj uważnie – trolle często sami zaprzeczają sobie we własnych wypowiedziach,

• zwróć uwagę na błędy językowe, ortograficzne, kalki z innych języków – trolle na polskim gruncie to często obcokrajowcy, którzy słabo znają język polski lub korzystają z pomocy translatora,

• nie klikaj w linki i załączniki zamieszczone w komentarzach – mogą prowadzić do fałszywych lub zainfekowanych stron,

• weryfikuj przeczytane informacje w innych źródłach, najlepiej na oficjalnych portalach – zwłaszcza jeśli chcesz puścić wiadomość dalej,

• nie zwracaj uwagi na ilość lajków i udostępnień – ich ilość nie jest żadnym wyznacznikiem prawdziwości wiadomości. Weź pod uwagę, że internetowe trolle mogą same nabijać sobie popularność za pomocą innych kont,

• nie wierz w każdy film czy zdjęcie, które zobaczysz na portalu społecznościowym lub w innym serwisie. Pamiętaj, że może to być fotomontaż lub manipulacja.

Działalność trolli internetowych może skutecznie uprzykrzyć korzystanie z mediów społecznościowych, grup i forów internetowych. Najniebezpieczniejsze jest jednak ich dezinformacyjne, propagandowe działanie, które w ostatnim czasie przybiera na sile. Trudno jest odróżnić wiarygodną wiadomość od kłamstwa, dlatego warto zachować dystans i dokładnie sprawdzić informację, zanim uzna się ją za prawdę.