Darmowe aplikacje – czy wiesz, gdzie trafiają Twoje dane?

Z jak wielu darmowych aplikacji korzystasz? W czasach, gdy telefon służy do realizowania wielu działań, telefony są zwykle przepełnione aplikacjami – do notatek, obróbki zdjęć, płatności, rozrywki, a nawet obsługi pralki czy odkurzacza. W dużej mierze są to bezpłatne aplikacje, nie wymagające uiszczania żadnych opłat. Ta “darmowość” niestety często jest tylko pozorna, bowiem płacisz za nią w sposób odpowiednio ukryty przez jej producenta.

“Darmowe” aplikacje zwykle zachęcają do dzielenia się sporą dawką informacji na swój temat. Chcąc szybko załatwić sprawę, możesz akceptować wszystkie prośby o dostęp – do lokalizacji, kamery, mikrofonu, kontaktów… Kiedy nie zastanawiasz się nad tym, co zatwierdzasz, aplikacje będą pozyskiwać przeróżne dane, często zbędne do wykonania świadczonej usługi.

Jak świadomie korzystać z aplikacji w telefonach? Jakie niebezpieczeństwa niosą darmowe aplikacje? Co zrobić, by dane były bezpieczne? Czytaj dalej i dowiedz się, jak prawidłowo dysponować danymi w aplikacjach.

Dlaczego darmowe aplikacje są bezpłatne?

“Jeśli coś jest darmowe, to Ty jesteś produktem” – mówi popularne powiedzenie. Brzmi złowieszczo? Niestety, w przypadku bezpłatnych aplikacji to zdanie wyjątkowo trafnie określa rzeczywistość. Twórcy programów nie piszą ich charytatywnie – muszą czerpać zysk ze swojej pracy. Jeśli nie zarabiają żadnych pieniędzy na opłatach za pobieranie programów, ich przychody pochodzą zwykle z takich działań, jak:

• Wyświetlanie reklam

To najmniej niebezpieczna, jednak wciąż irytująca cecha darmowych aplikacji. Wiele z nich funkcjonuje na tzw. licencji adware, dzięki której oprogramowanie jest rozpowszechniane za darmo, a producent otrzymuje wynagrodzenie za wyświetlanie reklam zlecanych przez sponsorów.

Jeśli denerwują Cię ciągle wyskakujące okienka, sprawdź, czy używana przez Ciebie aplikacja nie posiada płatnej wersji. Bardzo często za drobną sumę (np. 20 zł rocznie) możesz sobie zapewnić szybsze, wygodniejsze i przyjemniejsze korzystanie z programu, który lubisz.

• Monitorowanie Twojej aktywności

Obserwowanie i gromadzenie informacji na temat tego, co robisz w internecie, może być dla firm bardzo dochodowym zajęciem. Twoje nawyki związane z przeglądaniem, wydawaniem pieniędzy, to, na jakie sklepy internetowe wchodzisz, to informacje wiele warte z punktu widzenia np. firm reklamowych i marketingowych. Wykorzystują one te dane do tworzenia reklam ukierunkowanych na Twoje preferencje.

• Zbieranie danych

Firmy mogą gromadzić całe mnóstwo informacji podczas pobierania ich aplikacji, w tym dane osobowe, takie jak imię, nazwisko, wiek czy adres. Wartościowe są dla nich również Twoje listy kontaktów, historia połączeń czy Twoja lokalizacja. Zebrane dane producenci aplikacji mogą sprzedawać innym firmom, np. finansowym, technologicznym, a nawet agencjom rządowym.

• Dystrybucja złośliwego oprogramowania

Część aplikacji podczas instalacji dodaje niechciany “prezent” w postaci złośliwego programu, np. wirusa lub programu szpiegującego. Uważnie czytaj umowy licencyjne – zdarza się, że informacja o takim programie pojawia się podczas procesu instalacji i możesz ją “odkliknąć” – pod warunkiem, że zwrócisz na to uwagę. Hakerzy Tworzą również całkowicie fałszywe aplikacje, które tylko udają przydatne narzędzie i służą typowemu wyłudzeniu danych – np. logowania do bankowości elektronicznej lub numeru karty płatniczej.

Jakie niebezpieczeństwa niosą darmowe aplikacje?

Co może się stać, gdy utracisz swoje dane w wyniku działania bezpłatnej aplikacji? W wielu wypadkach to kwestia ochrony swojej prywatności, jednak zdarza się, że konsekwencje dotkną Cię znacznie bardziej. Oto kilka przykładowych:

• Problemy z pocztą elektroniczną

Gdy wycieknie Twój adres e-mail, możesz zacząć otrzymywać ogromne ilości spamu. W jeszcze gorszej sytuacji znajdziesz się, jeśli haker wykorzysta Twojego maila, aby przesyłać z niego spam. Usługodawca najprawdopodobniej całkowicie zablokuje Twoją skrzynkę. Odzyskiwanie dostępu do konta może potrwać długo.

• Wiadomości z wirusami przesyłane do znajomych

Bardzo prawdopodobne, że otrzymałeś kiedyś wiadomość od znajomego przez komunikator z prośbą o kliknięcie w link i “zagłosowanie” lub obejrzenie ciekawego filmu, która okazała się fałszywa. Mamy nadzieję, że nie dałeś się nabrać! Takie sytuacje zdarzają się bardzo często w wyniku utraty danych zgromadzonych przez darmową aplikację.

• Przejęcie konta na Facebooku

Gdy aplikacja wyciągnie od Ciebie odpowiednią ilość danych i sprzeda je zainteresowanym osobom, może się zdarzyć, że utracisz dostęp do swojego konta na Facebooku lub ktoś będzie wykorzystywał je do publikowania swoich treści bez Twojej wiedzy.

• Połączenia z nieznanych numerów

Gnębią Cię telefony z nieznanych numerów? Mimo, iż taki proceder jest zabroniony, firmy decydują się na kontaktowanie w celach handlowych mimo braku zgody abonenta. Jak otrzymały dostęp do Twojego numeru? Bardzo często odpowiadają za to darmowe aplikacje.

• Kradzież tożsamości

Gdy twórcy aplikacji sprzedadzą zgromadzone dane na czarnym rynku, haker może je wykorzystać w celu przejęcia tożsamości. Być może zastanawiasz się, po co hakerowi Twoja tożsamość? Okazuje się, że może przydać się do szeregu niecnych celów, np. ubiegania się o pożyczki w Twoim imieniu lub składania fałszywych zeznań podatkowych.

• Przejęcie konta internetowego

Jeśli w grę wchodzą takie dane, jak hasła i loginy, Twoje konto w banku również jest w niebezpieczeństwie. Kiedy haker uzyska dostęp do Twojego konta choćby na kilka minut, możesz mieć pewność, że wyczyści je ze wszystkich oszczędności.

• Dokonywanie zakupów w Twoim imieniu

Płacąc kartą przez internet zachowaj szczególną ostrożność. Gdy w grę wchodzą zewnętrzne aplikacje, zastanów się dziesięć razy, czy jest ona godna zaufania. Wystarczy, że raz wprowadzisz dane karty niezaufanej aplikacji, by przestępca mógł z niej skorzystać… wiele razy.

• Instalacja złośliwego oprogramowania

Istnieją aplikacje, które celowo rozpowszechniają złośliwe oprogramowanie, jednak niektóre z nich wpuszczają wirusy na Twój sprzęt, choć wcale nie miały takiego zamiaru. Problem tkwi w tym, że bezpłatne aplikacje nie są regularnie aktualizowane, a w związku z tym mogą mieć luki, które czynią je otwartymi na ataki hakerów.

Powyższe przykłady to oczywiście niewielki ułamek możliwych konsekwencji. Oczywiście nie muszą one zdarzyć się każdemu, kto instaluje bezpłatne aplikacje. Czy jednak warto ryzykować?

Jak zapewnić swoim danym bezpieczeństwo?

Przygotowaliśmy dla Ciebie listę wskazówek, które pomogą Ci świadomie korzystać z aplikacji w telefonach i bezpiecznie dysponować danymi.

1. Sprawdzaj dostawców i konkretne aplikacje

Zawsze upewniaj się, że dostawcy, którym przekazujesz dane, są legalni i godni zaufania. Dobrze jest również zapoznać się z ich polityką prywatności danych, aby mieć pewność, co dokładnie robią z Twoimi danymi, czy przekazują je innym podmiotom itp.

Trzymaj się zaufanych sklepów z aplikacjami, jak sklep Google Play i Apple App Store. Zanim pobierzesz konkretną aplikację, zawsze poświęć trochę czasu na przeszukiwanie sieci, aby dowiedzieć się, czy istnieją jakiekolwiek obawy co do niej. Użytkownicy często ostrzegają innych – warto sprawdzić te opinie, zamiast zostać oszukanym.

2. Sprawdź, jakie dane pobiera aplikacja

Zanim zainstalujesz aplikację, dokładnie sprawdź, do jakich danych Twojego urządzenia chce ona mieć dostęp. Zastanów się, czy te uprawnienia są rzeczywiście potrzebne danej aplikacji. Np. dostęp do lokalizacji jest zrozumiały w przypadku nawigacji, jednak gdy korzystasz z gry – niekoniecznie.

3. Świadomie podawaj zgody

Jeśli przyzwyczaiłeś się wyrażać zgodę na wszystko, żeby oszczędzić czas, pora zmienić swoje przyzwyczajenia. Powinieneś mieć zawsze pełną świadomość tego, na co się zgadzasz, co dalej będzie się działo z Twoimi danymi i czy swoją zgodę będziesz mógł wycofać równie łatwo, jak jej udzielasz.

4. Ogranicz ilość przekazywanych danych

Nie zawsze musisz podawać wszystkie dane, aby korzystać z danej aplikacji. Dla własnego bezpieczeństwa, niewymagane okienka pozostaw puste.

5. Zweryfikuj już nadane uprawnienia

Sprawdź uprawnienia, które już przyznałeś aplikacjom, zwłaszcza jeśli do tej pory robiłeś to bez zastanowienia. Przejdź do ustawień telefonu i upewnij się, czy zgadzasz się z tym, jakie dane są zbierane. Jeśli to możliwe, unikaj udzielania aplikacjom pozwolenia na dostęp od lokalizacji, danych osobowych lub list kontaktów.

6. Korzystaj tylko z tych aplikacji, których potrzebujesz

Przejrzyj aplikacje, które zainstalowałeś lub są wgrane fabrycznie. Czy korzystasz ze wszystkich? Nawet jeśli nie, mają one cały czas dostęp do Twoich danych. Możliwe, że producent pokusił się o aktualizację, mógł nawet wprowadzić nowe rozwiązania, np. wiążące się z przekazywaniem danych innym podmiotom. Dla bezpieczeństwa, odinstaluj nieużywane aplikacje.

7. Zawsze używaj bezpiecznych sieci WiFi

Niezabezpieczone WiFi to okno dla hakera. Unikaj korzystania z nich, zwłaszcza podczas logowania na swoje profile i konta. Aby zapewnić bezpieczeństwo kont, stwórz również silne hasło dla każdego z nich.

8. Zadbaj o oprogramowanie antywirusowe

Gdy posiadasz dobrego antywirusa, jesteś bezpieczny nawet, gdy aplikacja posiada złośliwe oprogramowanie. Poszukaj programu dostosowanego do urządzeń mobilnych – ale uważaj na te darmowe! Postaw na sprawdzone marki, jak Kaspersky, Panda, ESET, Bitdefender, Norton lub McAfee.